Уч пардали опера.
Композитор: П.Чайковский.
Либретто: муаллифлар П.Чайковский ва В.Шиловский, А.Пушкиннинг «Евгений Онегин» романи асосида
Саҳналаштирувчи режиссёр ва сценограф: Ўзбекистонда хизмат кўрсатган маданият ходими Андрей Слоним;
Мусиқий раҳбар ва дирижёр: Ўзбекистон Халқ артисти Сулаймон Шодмонов
Спектакль давомийлиги: 3 соат
А.Навоий номидаги ДАКТда биринчи марта 1948 йилда қўйилган.
А.Навоий номидаги ДАКТда сўнгги бор 2005 йилда қўйилган.
Ҳозирги вақтда спектакль намойиш этилмаяпти
Сюжети:
Ларинлар қўрғончаси. Кеч кирмоқда. Деҳқонлар ўримни тугатиб, ишдан қайтишмоқда. Кутилмаганда меҳмонлар пайдо бўлади: Ларинларнинг қўшниси, ёшлик чоғидан Ольгани севган қайлиғи, ёш, завқ-шавққа тўла шоир Лёнский ҳамда унинг яқиндагина Петербургдан уйига қайтган дўсти Онегин. Меҳмонларнинг келиши ҳаммани саросимага солиб қўяди.
Ольга Лёнский билан суҳбатлашиб ўтирибди. Татьяна пойтахтлик меҳмоннинг эътиборидан ҳижолатда ва ўзини ғайритабиий ҳис этмоқда. Тўсатдан унинг қалбида Евгений Онегинга нисбатан ёқимли туйғу пайдо бўлди.
Татьянанинг хонаси. Тун. Татьяна тўсатдан қамраб олган янги туйғулар билан тўлиб тошган. Татьяна севиб қолди. Онегин у бир умр пинҳона кутган орзусидаги йигит... Татьянанинг илтимоси билан энага Филиппьевна Онегинга хат бериш учун неварасини жўнатади.
Қўрғончага келгач, Татьянанинг хатига жавобан Онегин унга совуққонлик билан насиҳат қилади.
Ларинлар уйида бал: Татьянанинг туғилган кунини нишонламоқдалар. Онегин ўзининг ғазабини Лёнскийга сочади. Кеча давомида Онегин дўстининг рашки ва азобланишидан яйраб, Ольга билан рақсга тушди. Таҳқирланган Лёнский уни дуэлга чақиради.
Эрталаб совуқ ҳавода бўлиб ўтган дуэль Лёнскийнинг фожиали ўлими билан тугайди.
Петербургдаги аристократлардан бирининг уйидаги бал. Таклиф этилганлар орасида сарой аъёнлари томонидан хайрихоҳлик билан қабул қилинган машҳур қаҳрамон князь Гремин. Гремин дўсти Онегинни учратиб қолади ва унинг ҳаётини бутунлай ўзгартириб юборган турмуш ўртоғи Татьяна Ларинага бўлган меҳр-муҳаббати ҳақида сўзлаб беради.
Гремин дўстини хотинига таништиради. Онегин ҳаяжонланиб, ҳайрон бўлиб қолади. Ҳозирги бу аслзода зодагон Татьяна ўзи бир пайтлар панд-насиҳат ўқиган қиз эканлигини англайди. У энди киборлар оламида энг соҳибжамол аёлга айланган Татьянани қайтадан кашф этади, унга ошиқу беқарор бўлиб қолади. Евгений Татьяна билан учрашишга ҳаракат қилади, ўзининг туйғуларини мактубларида ифодалашга ҳаракат қилади, бироқ Татьяна жавоб бермайди. Греминлар хонадонига келиб, унинг мактубларини ўқиб йиғлаб ўтирган аввалги Татьянани кўради. Лол қолган Онегин унинг оёқларига тиз чўкади, лекин “ўтган нарсани қайтариб бўлмайди”. Татьяна Онегиндан уни тинч қўйишини сўрайди. Таҳқирланган ва руҳан тушкунликка тушган Онегин бундан буён ўзининг ёлғизликка, қаҳратон Петербургнинг совуқ ва лоқайд бўшлиғига маҳкум бўлганини тушуниб етди.
Қисқача мазмуни
1-парда
Биринчи кўриниш
Ларинлар қўрғончаси. Айвони эски қаровсиз боғга олиб чиқадидан помешчиклар хонадони. Уйдан Ларинларнинг қизлари – ўйчан, орзу-ниятга берилган Татьяна ва шўх, ўйинқароқ Ольганинг куйлаши эшитилиб туради. Ёшларнинг овозлари онаси ва энагасига уларнинг ўтмишга айланган қайтариб бўлмас ёшлигини эслатади.
Кеч кирмоқда. Деҳқонлар ўримни тугатиб, ишдан қайтишмоқда. Кутилмаганда меҳмонлар пайдо бўлади: Ларинлар қўшниси, ёшлик чоғидан Ольгани севган қайлиғи, ёш, завқ-шавққа тўлган шоир Лёнский ҳамда унинг яқиндагина Петербургдан уйига қайтган дўсти Онегин. Меҳмонларнинг келиши ҳаммани саросимага солиб қўйди. Ҳамма ҳаяжонда, қувонч ва қизиқиш билан янги меҳмонни қарши олишади. Ольга Лёнский билан суҳбатлашиб ўтирибди. Татьяна пойтахтлик меҳмоннинг эътиборидан хижолатда ва ўзини ғайритабиий ҳис этмоқда. Тўсатдан унинг қалбида Евгений Онегинга нисбатан ёқимли туйғу пайдо бўлди.
Иккинчи кўриниш
Татьянанинг хонаси. Тун. Татьяна тўсатдан унинг хаёлини олган янги туйғу билан тўлиб тошган. Филиппьевна бир байтлардаги нарсалар ҳақида гапириб Татьянани чалғитиш учун беҳуда уринмоқда. Татьяна ўзининг ўй-хаёллари билан банд. Ниҳоят у энагасидан ўзини ёлғиз қолдиришни сўрайди. Унинг фикри-зикри қалбини забт этган Онегиннинг ўйи билан банд. Татьяна севиб қолган эди. Онегин у бир умр пинҳона кутган идеалидаги йигит эканлигига шубҳа қилмасди. Туйғуларини мактубига кўчириб, “Тушларимга кириб чиқасан...” деб ёзади.
Бу тун Татьянанинг қалбидан турли кечинмалар ўтди. Тонг отганини ҳам билмай қолди. «Тугатяпман! Қайта ўқиш қўрқинчли… Уят ва қўрқувдан изтиробдаман..., аммо обрў-эътиборингиз менга кафолатдир ва ўзимни унга ишониб топшираман!»
Татьянанинг илтимоси билан энага Филиппьевна Онегинга хат бериш учун неварасини жўнатади.
Учинчи кўриниш
Ларинлар боғидан мева тераётган қизларнинг хотиржам ашула айтаётгани эшитилиб турибди. Татьяна қўрқув ва изтироб билан кириб келади – Онегин келди: унинг мактубини олган!... Қизни қаттиқ пушаймон қамраб олади: «Эҳ, ўзимни идора қилолмай нега зорланиб унга хат ёздим!” Лекин энди кеч эди. Онегин боғда. Совуққонлик билан Татьянанинг хатига жавобан унга насиҳат қилади: «Ўзингизни бошқаришни ўрганинг: мени сизга ўхшаган ҳар қандай қиз ўзига қарата олмайди, тажрибасизлик ташвиш келтиради!»
2 парда
Тўртинчи кўриниш
Ларинлар уйида бал: Татьянанинг туғилган кунини нишонламоқдалар. Бу ердаги ҳамма нарса – меҳмонларнинг урфдан қолган кийимлари, уларнинг қишлоқча ўйинлари, гаплари, ғийбатлари пойтахт тантаналарига кўниккан Онегиннинг ғазабини қўзғатар эди. Ўзининг нафратини Лёнскийга сочди: «Нега шу аҳмоқона балга келдим? Бу хизмати учун мен Владимирни кечирмайман!» Кеча давомида Онегин дўстининг рашки ва азобланишидан яйраб Ольга билан рақсга тушди. Таҳқирланган Лёнский ундан изоҳ талаб қилади. Унга жавобан Онегиннинг кинояли, хотиржам гапиришидан ғазабланиб, дуэлга чақиради. Ўзининг ноҳақлигини англаган Онегин Лёнскийнинг чақириғини қабул қилади.
Бешинчи кўриниш
Эрталаб совуқ ҳавода Лёнский секунданти Зарецкий билан кечикаётган Онегинни кутиб туришарди. «Келаётган кун менга нима тайёрлаган экан?», – ўйларди бўладиган жанг ҳақида ғамгинлик билан. Ёш шоирнинг қалби Ольгага бўлган муҳаббат билан тўла эди. Ниҳоят Онегин пайдо бўлади, ҳамма дуэлга тайёр, лекин яқингинада дўст бўлган ҳар икки йигит ҳам бўлаётган воқеаларнинг бемаъни тасодифлигини англаб, чўзишга ҳаракат қилишарди: «Кеч бўлмасдан туриб тарқалишимиз керакми балки?» Э, йўқ! Секундантлар рақибларни ўз жойларига қўйишди. Зарецкий бошлаш ҳақида белги берди. Биринчи бўлиб Онегин ўқ узади; Лёнский йиқилади. Онегин дўстининг ўлганини кўриб даҳшатга тушади.
3 парда
Олтинчи кўриниш
Петербургдаги аслзодалардан бирининг уйида бал. Таклиф этилганлар орасида сарой аъёнлари томонидан хайрихоҳлик билан қабул қилинган машҳур қаҳрамон князь Гремин. Гремин шу зодагонлар байрамида эндигина чет элдан қайтиб келган дўсти Онегинни учратиб қолади. Онегин бир неча йилдан буён Петербургда бўлмаганлиги сабаб Греминнинг уйланганини билмас эди: «Анча бўлдими?» – «Икки йилга яқин». – «Кимга?» – «Татьяна Ларинага».
Вазмин Гремин унинг ҳаётини бутунлай ўзгартириб юборган турмуш ўртоғига бўлган меҳр-муҳаббати ҳақида сўзлаб беради.
Гремин дўстини хотинига таништиради. Онегин ҳаяжонланиб, ҳайрон бўлиб қолади. Бу хоним ўзи бир пайтлар панд-насиҳат ўқиган, ҳозирда аслзода зодагон Татьяна эди. У энди киборлар оламининг энг соҳибжамол маликасига айланган аёлни қайтадан кашф этади, унга ошиқу беқарор бўлиб қолади.
Еттинчи кўриниш
Евгений бир неча кун Татьяна билан учрашишга ҳаракат қилади, ўзининг туйғуларини мактубларида ифодалашга ҳаракат қилади, бироқ Татьяна жавоб бермайди. Онегин зодагонлар қоидасига хилоф равишда эрта тонгда Татьянанинг уйига кириб келади. Греминлар хонадонига келиб, унинг мактубларини ўқиб йиғлаб ўтирган аввалги Татьянани кўради. Лол қолган Онегин унинг оёқларига тиз чўкади, лекин “ўтган нарсани қайтариб бўлмайди”. Татьяна ундан тинч қўйишини сўрайди: “Тақдирим ҳал. Илтимосим, тинч қўйинг бизни, Унга содиқ қолурман абад”. Таҳқирланган ва руҳан тушкунликка тушган Онегин ўзининг бундан буён ёлғизликка, қаҳратон Петербургнинг совуқ ва лоқайд бўшлиғига маҳкум бўлганини тушуниб етди...
Театр кассаси: (+99871) 233-90-81, 232-19-48
Бош маъмур: (+99871) 233-33-36
Директорнинг томошабинлар бўйича ўринбосари: (+99871) 233-32-21
Театр манзили: 100029, Ўзбекистон, Тошкент ш., Зарафшон кўч., 28
Тел./факс: (+99871) 233-35-28, E-mail: info@gabt.uz, gabtuzb@mail.ru
Facebook: https://www.facebook.com/gabtnavoi/
Telegram: https://t.me/gabtuzb
Instagram: https://instagram.com/gabt.uz